عريف: فرزندخواندگي عبارت است از اعطای سرپرستي كودكان بدون سرپرست شناخته شده تحت سرپرستي سازمان بهزيستي به خانواده هاي متقاضي كه واجدالشرايط قانون جاري حمايت از كودكان بي سرپرست باشند.

كودكاني به فرزندي سپرده خواهند شد كه والدين يا جد پدري آنها، شناخته شده نباشد. از طرف ديگر اين كودكان بايد تحت سرپرستي سازمان بهزيستي قرار گرفته باشند، به عبارتي قبل از سپردن كودكان به فرزندي اين كودكان بايد از طريق مراجع قضايي در اختيار سازمان بهزيستي قرار گيرند و مهمتر اينكه اين كودكان بايد به خانواده هايي سپرده شوند كه قانون تعيين كرده است.

امور مربوط به فرزند خواندگی در هر استان فقط از طریق کمیته ستادی استان و توسط كميته شبه خانواده استان انجام خواهد گرفت. اعضاي این كميته شامل مديركل بهزيستي استان، معاون امور اجتماعي، كارشناس شبه خانواده استان، كارشناس فرزند خواندگي، مددكار و كارشناس حقوقي استان است.

کودکانی را میتوان به عنوان فرزند خوانده انتخاب کرد که کلیه تلاشها و کوششهای حرفه ای جهت شناسایی والدین و بازگشت کودک به خانواده مؤثر واقع نگردیده باشد.

شما عزیزان اگر قادر به پذیرش این کودکان نیستید و مایلید در این امر شریک باشید می توانید کمک های نقدی خود را با واریز به حساب ویژه مشارکت های مردمی به شماره 90190 جام، نزد بانک ملت، شعبه دکتر قریب (قابل پرداخت در تمامی شعب بانک ملت) آماده دریافت مشارکت های مردی و خیرین سازمان بهزیستی است.

همچنین شماره حساب 270007بانک ملت شعبه قریب، به عنوان حساب ارزی سازمان، آماده دریافت هدایا، نذورات و کمک های عزیزان مقیم خارج از کشور است.

شرایط:

زن و شوهر داوطلب سرپرستی، ایرانی و مقیم ایران باشند.
پنج سال تمام از تاریخ ازدواج آنها گذشته و از این ازدواج صاحب فرزند نشده باشند.
سن یکی از زوجین حداقل سی سال باشد.
زوجین دارای محکومیت جزائی مؤثر بعلت ارتکاب جرائم عمدی و مهجور نباشد.
زوجین دارای صلاحیت اخلاقی باشند.
زوجین یا یکی از آنها دارای تمکن مالی باشند.
زوجین مبتلا به بیماری صعب العلاج نباشند.
زوجین معتاد به مواد الکلی یا مواد مخدر و سایر اعتیادات مضر نباشند.
هرگاه زوجین پزشکی نتوانند صاحب فرزند شوند معافیت از شرایط 2 و 3 به عهده دادگاه است.

مدارک مورد نیاز:

متقاضيان فرزند خواندگي بايد تقاضاي رسمي خود مبني برفرزند پذيري را به سازمان بهزيستي اعلام نمايند. اين تقاضا حتما بايد به امضاي متقاضيان رسيده وشامل نشاني وشماره تلفن متقاضيان باشد. گاهي متقاضيان شروع كار را از دادگاه آغاز مي كنند و سپس به بهزيستي معرفي مي شوند.

تصویر شناسنامه زوجین صفحه اول و دوم
تصویر سند ازدواج
گواهی عدم بچه دار شدن از پزشک متخصص زنان و زایمان در مورد زوجه
گواهی پزشکی قانونی مبنی بر عقیم بودن زوجین یا یکی از آنان
ارائه حکم سرپرستی آزمایشی از مراجع قضایی
گواهی برگ عدم سوء پیشینه کیفری زوجین
گواهی سلامت جسم و روان از پزشک قانونی برای زوجین
گواهی تمکن مالی، اعم از فیش حقوقی، فتوکپی سند منزل مسکونی، ماشین، ...
گواهی سلامت از پزشک مبنی بر عدم ابتلا به بیماری های صعب العلاج و واگیردار
گواهی عدم اعتیاد

سازمان بهزيستي موظف است درصورت لزوم متقاضيان را براي دريافت گواهينامه هاي مورد نياز به سازمان هاي ذيربط معرفي نمايد.

مشاوره قبل از فرزندپذيري از موارد مهمي است كه زوجين قبل از تشكيل كميته فرزندخواندگي بايد درآن شركت نمايد؛ نتيجه جلسات درپرونده درج گردد.

طرح پرونده دركميته فرزندخواندگي:

چنانچه تصميم كميته مبني برپذيرش متقاضيان باشد درليست نوبت قرارمي گيرند و درصورت فرارسيدن نوبت جهت انتخاب فرزند به شيرخوارگاه معرفي مي شوند.

درصورت انتخاب فرزند والدين متقاضي توسط بهزيستي استان به دادگاه صالحه جهت صدور قرار دوره آزمايشي (حكم سرپرستي موقت) معرفي خواهند شد.

پس از صدور حكم سرپرستي، كودك انتخابي طي صورتجلسه اي به والدين تحويل خواهد شد و مراتب به دادگاه مربوطه اعلام مي شود.

درطي دوره آزمايشي 6 ماهه، بايد حداقل سه بازديد از طرف مددكاران اجتماعي از خانواده فرزند پذير به عمل آيد.

درصورت تائيد وضعيت مراقبت از فرزند و توانايي خانواده و حفظ منافع فرزند، گزارش نهايي تهيه و براي صدور حكم قطعي سرپرستي به دادگاه ذيربط منعكس مي شود.

در مورد اخذ شناسنامه كودك با مشخصات والدين قانوني بعد از طي دوره شش ماهه آزمايشي وصدور حكم قطعي اقدام خواهد شد.

به منظور حفظ منافع فرزند، تامين آتيه وي و جبران عدم برخورداري فرزند از ارثيه والدين حقوقي، صلح يك سوم اموال والدين به فرزند خوانده از طريق دفتر خانه هاي رسمي و حتي مراجع قضايي انجام مي پذيرد.

افتتاح حساب پس انداز، بيمه آتيه يا روش هاي اطمينان بخش ديگري نيز مي توانند از راهكارهايي باشند كه به موازات صلح اموال انجام گيرد.

حكم سرپرستي درصورت تشخيص سازمان بهزيستي مبني برآسيب پذيري كودك و عدم شايستگي والدين قانوني يا مراجعه والدين حقيقي كودك با هماهنگي دادگاه قابل فسخ است.

شبه خانواده به خانواده‌اي گفته مي شود كه ضمن حفظ بافت خانوادگي، مراقبت و پرورش يك الي سه نفر از كودكان تحت سرپرستي سازمان بهزيستي را به طور موقت و با نظارت كارشناسي سازمان عهده دار ميشود.

شرايط كلي ويژه كودكان درشبه خانواده:

- كليه كودكان مقيم خانه‌هاي كودكان، خانه موقت و ديگر واحدهاي شبانه روزي، با بررسي كارشناس و نظارت مستمر مي‌توانند با رعايت ضوابط سازمان و موازين حقوقي و تاييد كميته شبه خانواده استان جهت مراقبت وزندگي در شبه خانواده با صلاحيت انتقال يابند كه خواهران و برادران در اولويت تحويل به شبه خانواده قرار مي‌گيرند.

- درصورتي كه كودكان، مجموعه‌اي از خواهران و برادران يك خانواده را تشكيل دهند به پيشنهاد كارشناس و تاييد كميته شبه خانواده استان، تعداد بيشتر از 3 نفر از فرزندان مي‌توانند به يك خانواده واگذار شوند.

شرايط خانواده پذيراي کودک:

1- ايراني، مسلمان، متعهد و معتقد به مباني اعتقادي و اسلامي، فاقد سوء پيشينه كيفري، مشهور به حسن اخلاق و داراي انسجام و توانايي و مهارت كافي در پرورش كودكان باشد.
تبصره: براي فرزندان اقليت هاي ديني و مذهبي خانواده متقاضي از همان اقليت باشد.

2- با توجه به سن و جنس فرزند و مدت نگهداري، خانواده متقاضي مي‌بايست نسبت به ايجاد زمينه‌هاي محرميت اقدام نموده و به اصول دقيق موازين شرعي و پرورش اسلامي متعهد باشد و بدان عمل نمايد.

3- برخورداري اعضاء خانواده از سلامت روان و سلامت جسماني در حد ايفاي نقش مسئوليت نسبت به فرزندان و حفظ حقوق آنان ضروري است.

4- بستگان سببي و نسبي كودك در صورت واجد شرايط بودن در اولويت تحويل كودك قرار مي‌گيرند.

5- متقاضيان داوطلب سرپرستي غير از بستگان مي‌بايست حداقل داراي مدارك تحصيلي  ديپلم باشند.
تبصره: متقاضيان سرپرستي داراي تحصيلات كارشناسي مرتبط (علوم تربيتي، روان شناسي، جامعه شناسي و مددكاري) با حفظ ساير شرايط نسبت به ديگر متقاضيان در اولويت مي‌باشند.

6- متقاضيان مي‌بايست ضمن دارا بودن انسجام خانوادگي، از شناخت، تجربه و توانايي لازم در مراقبت از كودكان برخوردار باشند.

7-  پس از پذيرش فرزندان در خانواده، تعداد اعضاي خانواده متقاضي سرپرستي نبايد از هفت نفر تجاوز نمايد.

8- سن زن و شوهر متقاضي سرپرستي مي‌بايست حداقل 25 و حداكثر 50 سال باشد.
تبصره: در موارد استثنايي و تنها در خصوص بستگان و با رعايت موازين كارشناسي و تاييد كميته شبه خانواده تغيير در محدوديت سني و محدوديت در تعداد اعضاي خانواده متقاضي امكان پذير مي‌باشد.

9- خانواده متقاضيان سرپرستي مي بايست از تمكن مالي مناسب و درآمد مستمر برخوردار باشند.
تبصره: اعضاء خانواده و بستگاه كودك با در نظر داشتن بند 9-8-7-5 در صورت تقاضا و تاييد نياز آنان توسط كميته امور شبه خانواده با در نظر داشتن مصالح كودك مي‌توانند مشمول مقررات مالي اين دستورالعمل شوند.

10- خانم هاي فاقد همسر در صورت دارا بودن ساير شرايط سرپرستي با تاييد كميته شبه خانواده استان مي‌توانند سرپرستي از يك تا سه كودك دختر را عهده دار شوند.

11- در صورتي كه كودك تحويلي به خانواده، داراي معلوليت و نيازهاي ويژه باشد (معلوليت جسمي، ذهني، يا اختلالات رفتاري) خانواده متقاضي مي بايد داراي تخصص بوده و يا دوره هاي آموزشي متناسب با نيازهاي كودك را گذرانده باشد.

12- ارائه خدمات توانبخشي مورد نياز به كودك معلول با هماهنگي معاونت امور توانبخشي بر عهده سازمان خواهد بود.

فرآيند انتقال كودكان به شبه خانواده:

1- قبل از انتقال كودكان به خانواده، بهزيستي استان موظف به ارائه آموزش لازم به خانواده هاي پذيراي كودكان مي‌باشد.

2- فرزندان واجد شرايط تحويل به شبه خانواده، با مطالعه كارشناسي، نظر فرزند، نظر سرپرست شبه خانواده و با در نظر گرفتن مصالح تربيتي و حقوقي كودك انتخاب مي شوند.

3- ايجاد زمينه هاي مناسب آشنايي اعضاي شبه خانواده با فرزندان و شناخت محيط جديد زندگي قبل از تحويل فرزندان مي بايست مورد توجه و برنامه ريزي مناسب قرار گيرد.

4- ارتباط با خانواده اصلي و بستگان با رعايت حقوق و مصالح كودكان و با بررسي كارشناسي نحوه ارتباط كودك با خانواده اصلي و بستگان در برنامه مراقبت كودك به صورت مدون درج شده و پيگيري و نظارت بر آن بر عهده كارشناسان و مسئولين سازمان بهزيستي است.

5- بهزيستي استان موظف است كه گزارشات مربوط به تحويل و نظارت بر زندگي كودكان در شبه خانواده را به دفتر امور شبه خانواده بهزيستي كشور منعكس نمايد.

6- گزينش خانواده داوطلب (شبه خانواده) و يا تحویل از خانواده مي بايست از طريق كميته امور شبه خانواده در استان (شامل: مديركل استان، معاون امور اجتماعي، كارشناس شبه خانواده، مدير بهزيستي شهرستان و كارشناس حقوقي سازمان) صورت پذيرد.

7- بهزيستي استان مي بايست پس از موافقت با تحويل كودک به خانواده، اقدامات لازم را جهت صدور معرفي‌نامه به مراجع قضايي براي دريافت حكم امين موقت كودكان به عمل آورد.

8- پس از تحويل كودك به خانواده مي‌بايست اقدامات لازم در زمينه رفع نيازهاي اساسي كودك ازجمله تامين نيازهاي جسماني، رواني، عاطفي، فرهنگي، اجتماعي، بهداشتي و تحصيلي كودك از طريق اعضاء خانواده فراهم شود.

9- كليه هزينه‌هاي مورد نياز كودك پس از تحويل كودك به خانواده به عهده سرپرست خانواده مي باشد.

10- در طول اقامت كودك در خانواده مي بايست وضعيت كودك مورد نظارت مستمر سازمان قرار گيرد و گزارشات لازم در پرونده اجتماعي كودك درج شود.

11- با ارزيابي مناسب از ويژگي‌هاي خانواده متقاضي و نيازها و ويژگي‌هاي كودكان واگذار شده، زمينه همزيستي موفق كودك با خانواده و ثبات نسبي در روابط عاطفي كودك فراهم شده و از تغييرات مكرر در محيط زندگي او حتي‌الامكان اجتناب شود.

12- درصورت عدم توانمندي خانواده درحمايت مناسب از كودك و يا وجود سوءرفتار نسبت به كودك و در صورت عدم رضايت از كيفيت حمايت و مراقبت از كودك مي‌بايست اقدامات لازم به منظور جداسازي كودك از خانواده صورت پذيرد.

13- جداسازي كودك از خانواده با نظر كارشناسي و تاييد امور شبه خانواده استان صورت مي‌پذيرد.
تبصره: تنها در موارد اضطراري و احساس وجود خطر و يا سوء رفتار نسبت به كودك و در دسترس نبودن كميته استاني، اقدامات لازم جهت انتقال كودك از شبه خانواده مي‌بايست در اسرع وقت و با نظر كارشناس مربوطه صورت پذيرد و پرونده جهت تصميم نهايي به كميته امور شبه خانواده ارجاع شود.

مراحل فرزند پذیری:

پذيرش اوليه توسط اداره پذيرش و هماهنگي، سپس اداره بهزيستي شهرستان مطابق ضوابط و شيوه نامه هاي معاونت امور اجتماعی انجام میشود.

سپس، کودک به خانه موقت جهت اتخاذ تصميم نهائي در خصوص انتقال به خانواده و يا مراقبت از او در خانه هاي مختلف سازمان بهزيستي منتقل میشود.

شرایط فرزند پذیری:

_ فوت والدين يا يكي از آنان با ارائه مدارك لازم و قانوني
_ زنداني بودن والدين يا يكي از آنان با تائيد مقامات قضائي يا انتظامي
_ مفقود الاثر بودن والدين يا يكي از آنان با تائيد مقامات قضائي يا انتظامي
_ وجود شرايط خاص آسيب پذيري كودك در خانواده از قبيل وجود سوء رفتار شديد (جسمي، روحي، عاطفي يا جنسي) يا بي توجهي و غفلت شديد در مراقبت از كودك
_ بيماريهاي رواني يا صعب العلاج در خانواده كه به سلامت جسمي، رواني، رشد و تعالي همه جانبه كودك آسيب مي رساند با تائيد كارشناس ذيربط
_ اعتياد در خانواده كه سلامت جسمي، رواني، رشد و تعالي كودك را مورد مخاطره قرار دهد
_ ديگر علائم دال برعدم صلاحيت سرپرست در خانواده با تائيد كارشناس ذيربط

 انواع مراقبت:

۱- مراقبت و پرورش در خانواده:
الف: مراقبت و تداوم زندگي كودك در خانواده خود و يا بستگان
ب:   دايه رضاعي
ج:   فرزندخواندگي
د:   شبه خانواده

۲- مراقبت و پرورش درخانه ها (واحدهاي شبانه روزي)
الف: خانه موقت كودكان و نوجوانان
ب: خانه نوزادان، نونهالان و نوباوگان (شیرخوارگان)
ج: خانه كودكان و نوجوانان
د: خانه مستقل فرزندان

اشكال مختلف انتقال به جامعه و خانواده:
۱- انتقال كودك نزد دايه رضاعي، خانواده خود، بستگان سببي و نسبي و خانواده داوطلب (شبه خانواده)
۲-فرزند خواندگي
۳-زندگي مستقل و ازدواج

شما عزیزان اگر قادر به پذیرش این کودکان نیستید و مایلید در این امر خیر شریک باشید می توانید کمک های نقدی خود را با واریز بهحساب ویژه مشارکت های مردمی به شماره 90190 جام، نزد بانک ملت، شعبه دکتر قریب (قابل پرداخت در تمامی شعب بانک ملت) آماده دریافت مشارکت های مردی و خیرین سازمان بهزیستی است.

همچنین شماره حساب 270007بانک ملت شعبه قریب، به عنوان حساب ارزی سازمان، آماده دریافت هدایا، نذورات و کمک های عزیزان مقیم خارج از کشور است.

در این خدمت افردي كه مشكلي را در زمينه‌هاي خانوادگي، رواني، شغلي، تحصيلي و ... دارند با شماره تلفن 1480 تماس مي‌گيرند و مشاوران و روانشناسان آموزش ديده با استفاده از فنون و مهارت‌هاي مشاوره تلفني بدون اينكه اصراري براي شناسايي فرد داشته باشند به فرد خدمات مشاوره ارائه مي‌دهند.